Önce pandemi, ardından Rusya-Ukrayna savaşının etkisi ile artan ham Ayçiçek yağı fiyatları düşüşe geçti. Uluslararası piyasada tonu 800 dolar olan pandemi ile birlikte 2 bin 150 dolara yükselen ham Ayçiçek yağ fiyatı son haftalarda ciddi bir düşüş trendine girdi. Uluslararası piyasada tonu 2 bin 150 dolardan 1500 dolara geriledi. Uluslararası piyasada fiyatların yüzde 30 gerilediğini kaydeden sektör temsilcileri, yeni fiyatlarla yapılan kontratların işlenip, pazara sunulmasıyla Ayçiçek yağında fiyat düşüşünün raflara da yansıması beklediklerini kaydettiler. Sektör temsilcileri şu an raflarda 180 ile 200 lira arasında yer alan 5 litrelik Ayçiçek yağının 155-160 lira bandına inmesi öngörüyorlar.
Ham Ayçiçek yağında taleplerin azaldığını söyleyen Kadooğlu Yağ Sanayi İthalat Müdürü Muzaffer Yıldırım, pandemi döneminde palm yağı üretiminde yaşanan sıkıntıların aşılması, Fed’in faiz artırımı ve Ukrayna’dan sevkiyatların başlaması ham Ayçiçek yağ fiyatlarında düşüşe neden olduğunu söyledi.
Dünya’dan Mehmet Hanifi Gülel’in haberine göre, fiyat düşüşün yalnız ham Ayçiçek yağında yaşanmadığını kaydeden Yıldırım şunları ifade etti:
“Palm yağı ve soya yağında da düşüşler var. Palm yağının tonu 500 dolar düşerek 1800 dolardan 1300 dolara geriledi. Yine soya yağının da fiyatı aynı oranda düştü. Ayçiçek yağında ise Ukrayna’daki savaş bölgesi dışında risk taşımayan batı tarafında üretim kapasiteleri artmaya başladı. Romanya sınırında yer alan Reni ve İzmail nehir limanlarından 6 bin tonluk küçük gemilerle ham yağ ve çekirdek ihracatının artırılması, yüksek Ayçiçek yağının fiyatını geri çekilmesine neden oldu. Ukrayna’dan küçük gemiler lokasyon olarak sadece Türkiye’ye işlem yapabiliyor. Eskiden Hindistan, Çin’e ve AB ülkelerine büyük gemilerle yapılan sevkiyat, söz konusu limanlardan küçük gemiler sadece Türkiye’ye girebiliyor ve burada piyasayı ciddi manada düşürmüş durumda. Fiyatlarda son 1,5 aydır kademeli olarak düşüş yaşanıyor. Savaştan önce Ukrayna’dan mal temin etmek için Rusya’ya göre yaklaşık 20 dolar fiyatı daha yüksekti. Savaştan sonra ise Ukrayna malı 100 ile 150 dolar Rusya’dan daha ucuz oldu.”
Diğer yandan yurtdışındaki talepsizlikten dolayı verilen tekliflerin fiyatları daha da düşürdüğüne vurgu yapan Yıldırım, ayrıca yurt içinde hasadın önümüzdeki ayın ortalarında başlayacak olması piyasayı tamamen kilitlediğini ifade etti.
Türkiye’nin Ayçiçek yağına 45 günlük gibi kısa bir ihracat yasağı getirdiğini ve buna rağmen pazarda ciddi bir kayıp yaşanmadığını aktaran Yıldırım, ancak şu anda ana ihracat pazarı olan Ortadoğu ve Afrika pazarlarında ciddi bir talepsizlik olduğunu vurguladı. Ayçiçek yağının ton fiyatının en yüksek 2150 dolara kadar çıktığını ve Türkiye’de 2080 dolara kadar mal alan firmaların olduğunu bildiren Yıldırım, “Hepimiz terste kaldık. Bir günde yağ fiyatı 150 dolar düştü. Şimdi bu bağlantılar geliyor ve firmaların hepsi ihracatçı. Şu an piyasa ciddi manada zararına satışlar var. Piyasa gıdım gıdım gidiyor ve herkes ihtiyacı kadar alıyor. İç piyasada da çok ciddi bir tıkanıklık var. Türkiye iç piyasasında uluslararası Ayçiçek yağının en yüksek çıktığı fiyatlara hiçbir zaman rafl arda ulaşılamadı. Türkiye’de raf fiyatların geriden geldiği için o yüksek fiyatlar yansımadı. Ancak direk indirimlerin yansıdı” şeklinde konuştu.
Ayçiçeği yağ fiyatlarının uluslararası pazarda gerilemeye başladığını aktaran Solventum Yönetim Kurulu Başkanı Onat Angı, uluslararası piyasada yüzde 30 düştüğünü ve iç piyasada fiyatların düşmeye başladığını söyledi. İç piyasada yansımayan fiyatlarla beraber yüzde 15 civarında bir düşüş beklendiğini ifade eden Angı, “İç piyasa şu an durgun ve yansımayan fiyatlarla beraber bir düşüş bekleniyor. Yeni fiyatlarla 5 litrelik Ayçiçek yağının fiyatı 155 ile 160 lira gibi bir seviyelerde olması bekleniyor. KDV dahil yüzde 20’ye yakın düşüş olması söz konusu. Yeni hasat da fiyat düşüşünde etkili olacak” dedi.Diğer yandan çekirdek ve ham yağ ihracatının Rusya ve Ukrayna’dan ciddi anlamda yapıldığına dikkat çeken Angı, “Türkiye’nin yağ ihracatını yasaklaması ile sektör bir durgunluk yaşadı. İhracat kapısının tekrar açılmasıyla sektör için hareketli geçti. İlk etapta alınan siparişleri yetiştirilmesi konusunda yoğun geçti ama son dönemde yeni siparişlerde yavaşlama yaşanıyor. Yeni siparişlerin azalması sektörü zorluyor” açıklamasında bulundu.
