İki ülkenin ilişkilerinin düzeltilmesi için 2009'daki başarısız girişimin ardından Türkiye ve Ermenistan özel temsilcileri, bugün Moskova'da yüz yüze görüşme gerçekleştirecek.
Türkiye ve Ermenistan ilişkilerinin düzeltilmesi için ilk adım 2009’da atılsa da başarısızlıkla sonuçlanmıştı.
O dönem atılan başarısız adımın ardından yeni bir sürece girildi.
Türkiye’nin Özel Temsilci atadığı Büyükelçi Serdar Kılıç, Ermenistan ile ilişkilerin düzeltilmesi adına resmi temaslara başladı.
Geçtiğimiz yıl Azerbaycan'ın Dağlık Karabağ'daki Ermenistan işgalini sonlandırmasıyla başlayan yeni süreçte gündeme gelen ilişkilerin düzeltilmesi için bugün Moskova'da resmi görüşme gerçekleşecek.
Büyükelçi Serdar Kılıç ve Ermenistan Parlamentosu Başkan Yardımcısı Ruben Rubinyan ilk yüz yüze görüşmesini Rusya'da yapacak.
Bugünkü görüşme öncesinde Ermenistan, Türk mallarına uyguladığı ithalat yasağını kaldırarak iyi niyet gösterisinde bulundu. Türkiye de Ermenistan’ın “Flyone Armenia” havayolu şirketine 2 Şubat’tan itibaren Erivan-İstanbul seferlerine başlama izni verdi. Bu gelişmeler normalleşmede önceliğin ekonomik ilişkilere verileceğine işaret ediyor.
İki ülke temsilcileri bugün önce, ülkelerinin pozisyonlarını ortaya koyacak. Pozitif bir tablo oluşması halinde Gümrü-Kars demiryoluyla kara sınır kapısının açılması en önemli konu başlıkları olarak görülüyor. Uzmanlar, pozitif gündemin bozulmaması için Ermeni tarafının 1915 olaylarını gündeme getirmeyeceği görüşünde. Fransız Haber ajansı AFP de bugünkü görüşmeler öncesi Ermenistan hükümetinin, “soykırım iddiaları” konusunu gündem dışında bırakma önerisinde bulunduğunu aktardı.
Sonraki aşama ise iki ülke arasında diplomatik temasın başlamasına yönelik görüşmeler olacak, ancak bu noktada Ankara’nın Erivan’dan bazı talepleri bulunuyor. Ermenistan’ın Türkiye’den toprak talebinde bulunmadığını resmen ilan etmesi ve 1915 olaylarının siyasi gündem dışı bırakılarak iki ülkenin kuracağı tarih komisyonuna devredilmesi öne çıkan talepler.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu yeni sürecin, 2009’da Zürih’te varılan ancak daha sonra feshedilen protokollerin devamı niteliğinde olmadığını belirtmişti. Bugünkü toplantı, 13 yıl öncesine kıyasla çok daha ümit verici bir ortamda yapılıyor.
O dönem Ermenistan’ın Azerbaycan’a ait Dağlık Karabağ topraklarını işgal altında tutuyor olması sürecin çökmesinin en önemli nedeniydi. Şimdi, 2020’deki 44 günlük İkinci Karabağ Savaşı ile bu topraklar Azerbaycan’ın kontrolüne geçti ve önemli bir engel ortadan kalktı
Müzakere masasında Türkiye’yi deneyimli diplomat Serdar Kılıç temsil edecek. 64 yaşındaki Kılıç, Ermenistan Özel Temsilcisi olarak atanmadan önce Beyrut, Tokyo ve Washington büyükelçisi olarak görev yapmıştı. Öte yandan Ermenistan’ın çıkarları için masaya Meclis Başkan Yardımcısı Ruben Rubinyan oturacak. 2018-2019 döneminde 9 ay süreyle Dışişleri Bakan Yardımcılığı yapan Rubinyan henüz 32 yaşında. Ermenistan’da Rubinyan’ın kıdemli Türk diplomatın eline su dökemeyeceği eleştirileri üzerine Paşinyan cephesindeki milletvekilleri, "Rubinyan, Erivan’dan verilen talimatları yerine getirecek. Normalleşme sürecinin gidişatına dair bir belge imzalansa bile bu Ermenistan yönetiminin onayıyla yapılacak. Bu yüzden Rubinyan’ın yaşını, boyunu tartışma konusu yapmayı bırakın." savunmasını yaptı.
- Türkiye, Sovyetlerin çökmesiyle 1991’de bağımsızlığını ilan eden Ermenistan’ı tanıyan ilk ülkelerden olmuş, peşinden Erivan’ı Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü’ne davet etmişti.
- Fakat ilişkiler, Ermenistan’ın Azerbaycan toprağı Dağlık Karabağ’ı işgal etmesiyle bozuldu, 1993’te iki ülke arasında doğrudan ticaret yasaklandı ve sınırlar kapatıldı.
- Normalleşme yolunda ilk adımlar 2008 yılında atıldı. İki ülke 2009’da ilişkilerin nasıl yeniden başlatılacağına dair bir yol haritasına Zürih’te imza attılar. Ancak söz konusu protokol, Ermeni diasporası ve milliyetçi partilerin muhalefeti nedeniyle başarısızlıkla sonuçlandı.
- 10 Kasım 2020’de Azerbaycan lehine sonuçlanan İkinci Karabağ Savaşı’nın ardından bölgede yeni bir diyalog ortamı oluştu.
Taraflar arasında uzlaşı ihtimali, sınır kentlerinde yaşayanları umutlandırdı. Birinci Dağlık Karabağ Savaşı’nın ardından 1993’te kapatılan Akyaka Sınır Kapısı, Kars esnafı için hayati önemde. AFP’ye konuşan Akyaka Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatifi Müdürü Engin Yıldırım, "1993’te sınır kapatıldığından beri bölgemiz ülkenin kör noktası haline geldi. Sınır şimdi bizim dünyaya açılan tek penceremiz." dedi. Sınır kapatılmadan önce Akyaka’daki tren istasyonundan yapılan seferlerle iki ülke arasında hem seyahat hem de ticaret düzenleniyordu.
Diplomasi tarafında pozitif gelişmeler yaşanırken son günlerde Ermenistan ordusu, Azeri mevzilerine yönelik peş peşe saldırılar gerçekleştirdi.
11 Ocak’ta Ermenistan askerinin açtığı ateş sonucu 1 Azerbaycan askeri hayatını kaybederken, Erivan ise hafta içinde 2 askerlerinin öldüğünü açıkladı. Sahadaki olumsuzlukların masaya yansımasından endişe ediliyor.
