Gıda Enflasyonuna Karşı Yeni Hamle: Cumhur Reyonu Modeli Gündemde
Son dönemde yüksek seyreden gıda enflasyonuna karşı hükümet, temel gıda ürünlerindeki fiyatları düşürmeye yönelik yeni adımlar atmaya hazırlanıyor. Yıllık gıda enflasyonunun %27,95 seviyesinde kalıcı bir şekilde yüksek seyretmesi, vatandaşın alım gücünü ciddi biçimde zorlarken, çözüm yolları da hızla şekilleniyor. Bu kapsamda, dikkat çeken formüllerden biri Cumhur Reyonu Projesi.
TÜM TÜRKİYE’DE SABİT FİYAT MODELİ
Cumhur Reyonu modeli, ülke genelinde faaliyet gösteren zincir marketlerde düşük fiyatlı ürünlerin yer alacağı özel bölümler oluşturulmasını öngörüyor. Uygulamanın hedefi; temel ihtiyaç ürünlerine erişimi artırmak ve fiyat dengesini sağlamak.
Projeye göre, marketlerde toplam satış alanının %10-15’lik bölümünde “Cumhur Reyonu” adı verilen sabit fiyatlı alanlar kurulacak. Ürünlerin tedariki doğrudan devlet eliyle yapılacak, fiyatlar ise tüm Türkiye’de aynı olacak. Ürünler devlet etiketiyle raflara gelecek, satışlar market kasalarından yapılacak. Denetim sorumluluğu ise kamu görevlilerine ait olacak. Marketlere sadece sembolik düzeyde bir işletme kârı bırakılacak.
DEVLET DESTEKLİ TEDARİK ZİNCİRİ
Projenin temelinde, doğrudan üreticiyle tüketici arasındaki zinciri kısaltmak var. Büyükşehirlerde ve bölgesel merkezlerde devlet kontrolünde depolar kurulacak. Bu depolardan yalnızca zincir marketler değil, pazar esnafı ve yemek fabrikaları da ürün temin edebilecek. Böylece aracılar ortadan kalkacak ve ürünler maliyetine çok yakın fiyatlarla vatandaşa ulaşacak. Gerektiğinde devlet sübvansiyon desteğiyle fiyatlar daha da aşağı çekilecek. Bu durum, özel sektör marketlerinin de fiyatlarını düşürmesini kaçınılmaz hale getirecek. Amaç; hem dar gelirlinin gıda güvenliğini sağlamak hem de piyasada dengeleyici bir rol üstlenmek.
100-150 TEMEL ÜRÜN DAHİL EDİLECEK
Cumhur Reyonu uygulamasında, vatandaşın en çok tükettiği temel gıda ürünleri öncelikli olacak. Un, şeker, yağ, bakliyat ve temel sebze-meyveler başta olmak üzere 100 ila 150 kalem ürün bu kapsama alınacak. Eczanelerde uygulanan tek fiyat sistemine benzer şekilde, Türkiye’nin dört bir yanında aynı ürün aynı fiyatla satışa sunulacak. Zincir marketlerin yaygın şube ağı, bu modelin hızlı bir şekilde hayata geçmesini mümkün kılacak. Bu ürünlerin TÜİK’in enflasyon sepetindeki payı %24,97 olduğundan, fiyattaki istikrar genel enflasyona da doğrudan etki edecek.
BAŞARI İÇİN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK VE İŞ BİRLİĞİ GEREKİYOR
Uzmanlara göre, Cumhur Reyonu modeli kısa vadede dar gelirli vatandaşın nefes almasını sağlarken, orta vadede gıda enflasyonunda belirgin bir düşüşe yol açabilir. Ancak sistemin işlemesi; tedarikte aksamaların yaşanmaması, ürün çeşitliliğinin sürdürülebilir olması ve marketlerin uygulamaya tam uyum göstermesi gibi kriterlere bağlı. Bu nedenle kamunun, özel sektörün ve sivil toplum kuruluşlarının eşgüdüm içinde çalışması, modelin başarısı için kritik önem taşıyor.
KIRMIZI ETTEKİ ÖRNEK MODEL
Cumhur Reyonu modeli, daha önce benzer örneklerle başarıya ulaşan sosyal devlet uygulamalarının yeni bir versiyonu olarak öne çıkıyor. Et ve Süt Kurumu’nun Türkiye genelinde zincir marketlerle iş birliği içinde gerçekleştirdiği uygun fiyatlı kırmızı et satışı, bu modelin en yakın örneği olarak gösteriliyor. Benzer şekilde belediyeler tarafından geçmişte açılan tanzim satış noktaları da temel gıdaya uygun fiyatla erişimi sağlamıştı. Avrupa ve ABD'deki belediye marketleri gibi, bu model de sosyal adalet ve ekonomik denge açısından önemli bir rol üstlenebilir.
Kaynak: Yeni Şafak
