TCMB'nin analizine göre, Türkiye’nin AB pazarındaki payı son dönemde belirgin şekilde artarken, bu artışın birçok sektöre yayıldığı vurgulandı. Analizde, AB’nin ithalat talebinin gelecekteki beklentiler doğrultusunda artmasıyla Türkiye’nin pazar payı kazanımlarının yanı sıra dış talepteki artışın da ihracata destek olacağı ifade edildi.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Yapısal Ekonomik Araştırmalar Genel Müdür Yardımcısı Altan Aldan ve Uzman Yardımcısı Didem Yazıcı tarafından hazırlanan "Türkiye’nin Avrupa Birliği'ne (AB) İhracatında Talep Koşulları ve Pazar Payı Gelişmelerinin Etkisi" başlıklı analiz, TCMB'nin blog sayfası Merkezin Güncesi'nde yayınlandı.
Analizde, küresel parasal sıkılaşmanın etkisiyle dış talebin 2023 yılında ivme kaybederek ihracat artışını sınırladığı, ancak 2024 yılının ilk 8 ayında Türkiye’nin ihracatının bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 3,9 artışla 170,8 milyar dolara ulaştığı belirtildi. Türkiye’nin en büyük ihracat pazarı olan AB özelinde, dış talep koşulları ve pazar payı gelişimlerinin katkılarının Eurostat’ın aylık dış ticaret verileri ile sektörel olarak incelendiği kaydedildi.
AB’nin toplam ithalatında 2023 yılı başından itibaren düşüş gözlemlendiği belirtilen analizde, 2023’ün ocak ayında 252 milyar euro olan aylık ortalama ithalatın, 2024 yılı ağustos ayında 201 milyar euroya gerilediği belirtildi. Buna rağmen, Türkiye’nin aynı dönemde AB’ye olan ihracatının aylık ortalama 8,7 milyar dolardan 8,9 milyar dolara yükseldiği ifade edildi.
Analiz, Türkiye’nin AB’ye ihracatındaki son gelişmelerin pazar payı açısından anlamlı bir ilerlemeye işaret ettiğini aktararak, “Ocak-ağustos dönemlerinde, Türkiye’nin AB ithalatındaki payı artarak 2024 yılında yüzde 4,1 ile tarihi zirvesine ulaştı” ifadesini kullandı. İhracat artışının belirli bir sektöre dayalı olmasının süreklilik açısından riskli bir durum yaratabileceği belirtilirken, AB’ye ihracat artışının ve pazar payı kazanımının sektörel yayılımının analiz edilmesinin, ihracat dinamiklerini anlamak ve gelecekteki ihracat performansını öngörmek açısından önem taşıdığı vurgulandı.
Türkiye'nin AB’ye ihracatında motorlu kara taşıtı imalatı sektörü en yüksek paya sahip
Analizde, AB’nin toplam ithalat değişiminin Türkiye’nin ihracat değişimine katkısı hemen hemen tüm sektörlerde negatif iken, çoğu sektörün AB’de pazar payını artırarak ihracatta artış sağladığı anlatıldı.
Bu durumun, Türkiye’nin AB piyasasında rekabet gücünün arttığına işaret ettiği kaydedilen analizde, şu değerlendirmelere yer verildi:
"Örneğin, Türkiye'nin AB’ye ihracatında yaklaşık yüzde 21 ile en yüksek paya sahip olan motorlu kara taşıtı imalatı sektöründe, AB ithalatındaki talep bazlı gerileme sektörün 2024 yılı ilk 8 aylık ihracatında, 2023 yılı aynı dönemine kıyasla, 630 milyon euro azalışa neden olmuş. Öte yandan, aynı dönemde pazar payı kazanımı ihracata 793 milyon euro katkıda bulunmuş ve böylece sektörün toplam ihracatı 163 milyon euro artmış. Pazar payı kazanımının ihracata en yüksek katkısı ise 976 milyon euro ile ana metal sanayinde olmuş. Toplamda bakıldığında, AB’nin ithalatındaki gerileme ihracatta 2,4 milyar euro zayıflamaya neden olurken, pazar payı kazanımları ihracata 3,5 milyar euro katkıda bulunmuş ve bu sayede toplam imalat sanayi ihracatı 1,1 milyar euro artmış."
Türkiye’nin AB pazarındaki payı son dönemde belirgin şekilde artıyor
Analizde, Türkiye’nin AB’ye ihracatında en yüksek paya sahip olan motorlu kara taşıtı imalatı sektöründe AB talebindeki gerilemenin 4,7 yüzde puan olumsuz etkisine karşın pazar payı kazanımının ihracat artışına 5,9 yüzde puan katkıda bulunduğu ve toplam ihracatın yüzde 1,2 oranında arttığı kaydedildi.
Oransal olarak bakıldığında petrol ürünleri ve diğer ulaşım araçları sektörlerinde pazar payı kazanımlarının ihracata oldukça yüksek katkıda bulunduğuna dikkatin çekildiği analizde, ana metal sanayi, kimyasal ürünler, elektrikli teçhizat, metalik olmayan mineral maddeler ile bilgisayar ve elektronik ürünlerin imalatı sektörlerinde de düşen ithalat talebine karşın pazar payı kazanımları sayesinde ihracatın arttığı aktarıldı.
Analizde, zayıf talep koşullarının giyim eşyası, makine ekipman, fabrikasyon metal ürünleri, tekstil ve deri ürünleri sektörlerindeki ihracatın gerilemesinde etkili olduğu belirtilerek, "Özetle, bulgularımız, Türkiye’nin AB pazarındaki payını son dönemde belirgin bir şekilde arttırdığını ve bu artışın birçok sektöre yayıldığını gösteriyor. AB’nin ithalat talebinin önümüzdeki dönemde beklentilerle uyumlu olarak artması ile birlikte pazar payı kazanımlarının yanı sıra dış talep artışının da ihracatımıza destek vereceğini değerlendiriyoruz." ifadeleri kullanıldı.